Keep calm - zarządzanie stresem

Obserwując strzelców na wielu zawodach różnej rangi, od lokalnych po Mistrzostwa Świata, zauważyliśmy, że spory odsetek zawodników ma bardzo duży problem z radzeniem sobie ze stresem i jego skutkami. To, że ta umiejętność jest istotna, przekonaliśmy się wszyscy na samym początku naszej przygody ze strzelectwem – służy temu m.in. BLOS. Na zawodach lub poza nimi, kto z nas nie widział „mistrzów treningu”? W bezpiecznych warunkach ludzie potrafią osiągać kosmiczne wyniki, są opanowani i precyzyjni. W dzień zawodów  przychodzi, presja m.in. czasu, widowni, własnego ego, dochodzi do „nieprzeklikania się”, złej kolejności ostrzelania celu lub DQ z powodu niebezpiecznych zachowań. Osiągane wyniki są słabsze niż zakładaliśmy. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź jest prosta: stres okazał się za duży, a umiejętności adaptacyjne, sposoby radzenia sobie ze stresorami za małe.

Artykuł jest pierwszym z serii publikacji poświęconych treningom strzeleckim. Informacje, które w nim przekażemy przydadzą się nie tylko strzelcom, ale również instruktorom strzelectwa. Doświadczenie i wiedzę o stresie i sposobie zarządzania nim zdobyłem podczas mojej pracy zawodowej kontrolera ruchu lotniczego - instruktora szkolenia praktycznego kontroli obszaru. Wiele lat pracy pod presją czasu i w zróżnicowanych warunkach natężenia ruchu lotniczego, pozwala mi stwierdzić, że jestem jednym z najlepszych praktyków zarządzania stresem.  Mam ponad dwudziestoletnią praktykę zawodową związaną ze środowiskiem, w którym stres i radzenie sobie z jego skutkami odgrywa bardzo dużą rolę. Od kilkunastu lat szkolę ludzi w tematyce zarządzania stresem, doradzam jak radzić sobie ze skutkami stresu i jakie techniki wykorzystywać, aby dana osoba mogła działać świadomie i podejmować właściwe decyzje w środowisku zdecydowanie bardziej skomplikowanym niż zawody lub szkolenie strzeleckie.

Procesy jakie zachodzą w człowieku poddanemu różnego rodzaju stresorom są takie same niezależnie od środowiska w jakim się znajduje, różnią się jedynie intensywnością doznań. To jak silne będą to doznania oraz ich skutki zależy nie tylko od uwarunkowań osobniczych, ale również od tego jak dobrze przystosowana jest do tego dana osoba, a to osiąga się przez odpowiedni trening. Niestety nie da się tego nauczyć czytając artykuły takie jak ten, wymaga to treningu tak jak podnoszenie poziomu wszystkich innych umiejętności. We FlytacAcademy uczymy zarządzania stresem. Podczas treningów i szkoleń strzeleckich dzielimy się z naszymi kursantami wiedzą również w tym zakresie .

Zatem od początku, co to jest stres?
Termin „STRES” został wprowadzony do nauki przez lekarza Hansa Hugona Selye’a. Określił go jako stan wywołany w organizmie wskutek działania szkodliwych bodźców. Z kolei fizjolog Walter Cannon rozumiał go jako „stan pogotowia”. Jest to atawistyczna reakcja organizmu na zagrażające nam niebezpieczeństwo, która ma za zadanie stworzyć warunki do przetrwania. Ile osób tyle definicji, najważniejsze dla nas jako sportowców są jednak jego objawy i skutki. Sama fizjologia tego zjawiska dla każdego jest tożsama, jednak efekty, te niekorzystne dla kondycji psychofizycznej są już osobnicze.

Stres jest niezbędny i mobilizuje siły obronne organizmu, niestety jego długotrwałe działanie jest niekorzystne dla naszego organizmu i prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń i chorób. W sytuacjach silnego, nadmiernego stresu następuje wyrzut w naszym organizmie hormonów m.in. kortyzolu. To powoduje zmiany w mózgu powodujące złe samopoczucie, odmienne od stanów normalnych zachowanie i inne negatywne reakcje. W wyniku działania hormonów stresu następuje spadek koncentracji uwagi, problemy z pamięcią, motywacją i emocjami. Hormony stresu powodują m.in. spadek stężenia dopaminy i serotoniny w organizmie czyli hormonów szczęścia. Niski poziom dopaminy może odpowiadać za choroby układu krążenia oraz powodować spadek odporności mózgu na niedotlenienie co w konsekwencji grozi udarem. Stres może skutkować zaburzeniami panowania nad emocjami. Kiedy spokojny umysł przechodzi w stan wzburzenia, nie jest w stanie przyswajać różnych informacji i następuje utrata zdolności racjonalnego myślenia i działania – a to w konsekwencji prowadzi do podatności na nieracjonalne działania. Stres również może być powodem konfliktów. W wyniku stresu często pojawia się u nas uczucie frustracji, agresji, lęku oraz gniewu.

Patrząc na powyższe łatwo jest zauważyć, że szkodliwe skutki stresu dotykają wszystkich, nie tylko nas jako zawodników/strzelców. Nasuwa się pytanie czy nie można by całkowicie wyeliminować stresu z naszego życia?
Odpowiedź na to pytanie jest prosta, NIE MOŻNA. Stres jest nieodłącznym elementem codzienności. Jedyne co możemy zrobić to postarać się zarządzać stresem w taki sposób, aby nie był on przypadłością długotrwałą. Przypomnijcie sobie jak podczas strzelań lub zawodów serce waliło Wam jak szalone, pociły się ręce, zaczynaliście szybciej oddychać, czuliście ścisk w żołądku, albo już bardzo chcieliście skończyć, bo chciało Wam się po prostu siku….. to nic innego jak Szanowny Pan Stres sięgający swoimi łapskami do Waszego wnętrza. Wątpliwy urok doświadczania stresu odbija się nie tylko na fizycznej stronie naszego organizmu, ale potrafi on wniknąć i dać objawy w innych sferach, co przedstawia grafika poniżej.

Czy zatem stres jest zawsze zjawiskiem niepożądanym?

Otóż nie, wyróżniamy dwa rodzaje stresu: dystres i eustres.

Dystres jest stresem niepożądanym prowadzącym do różnego rodzaju stanów chorobowych. Natomiast eustres powoduje pozytywne skutki dla organizmu, pobudza entuzjazm i wyobraźnię, wzmaga zdolności adaptacyjne, wyzwala energię do działania.

Podsumowując, stres jest zjawiskiem nieuniknionym, w związku z tym należy wzmacniać odporność organizmu na możliwość jego pojawienia się, co osiąga się przez nabywanie zdolności i umiejętności radzenia sobie z nim, czyli po prostu zarządzania stresem.

Teraz przedstawimy Wam kilka sposobów jak radzić sobie ze stresem i jak skutecznie wykorzystać stres aby stał się Waszym sprzymierzeńcem. Należy mieć jednak świadomość, że wymaga to szkoleń i regularnych treningów. Temat stresu jest na tyle szeroki, że zdecydowanie przewyższa objętością ten artykuł. Zapraszamy do FlytacAcademy na szkolenia i treningi aby rozwijać te umiejętności, mają one bowiem kluczowe znaczenie do osiągania odpowiednich wyników w strzelectwie jak również do bezpiecznego posługiwania się bronią palną.

Fachowcy naukowcy przyjęli istnienie 3 strategii radzenia sobie ze stresem:

• styl skoncentrowany na zadaniu (problemie) – polega na podejmowaniu wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu, zmiany sytuacji, czyli tworzymy niejaki plan akcji.
• styl skoncentrowany na emocjach – czyli na koncentrowaniu się na sobie, na własnych przeżyciach, takich jak złość, poczucie winy, napięcie. Staramy się zmienić nasz stan emocjonalny, szukamy wsparcia u innych lubimy się wyżalić.
• styl skoncentrowany na unikaniu – polega na unikaniu myślenia, przeżywania i doświadczania tej sytuacji. Styl ten może przybierać dwie formy:  angażowanie się w czynności zastępcze, np. oglądanie telewizji, objadanie się, myślenie o sprawach przyjemnych, sen, sprzątanie,  lub w drugim przypadku szukanie kontaktów towarzyskich niezwiązanych z sytuacją stresową. Klasycznym przykładem jest nagła potrzeba wyczyszczenia karabinów :-)

Na  grafice (poniżej) możecie znaleźć kilka szybkich i łatwych sposobów jak poradzić sobie ze stresem startowym. Oczywiście nie są to jedyne dostępne metody -  jest ich znacznie więcej.

Następnym razem, gdy zaczniesz warczeć na kolegów, sędziów, nie trafisz prostego celu skorzystaj z tych prostych technik. W sporcie wszystko opiera się na treningu i ćwiczeniach, ze stresem jest tak samo - dlatego polecam wykorzystywanie sprawdzonych sposobów. Jeżeli chciałbyś poznać jeszcze inne metody zarządzania stresem, zapraszam do kontaktu i uczestnictwa w szkoleniach i treningach organizowanych przez FlytacAcademy.

Autor: Damian Bochyński 

Konsultacja merytoryczna: Aleksandra Januszkiewicz - psycholog

Bibliliografia:

P. Dargiewicz, „Wybrane techniki i sposoby radzenia sobie ze stresem w pracy psychologa. Zastosowanie w pracy z ludźmi”
Michele Surian „Trening mentalny dla sportowców”
Adam Cichosz „Zarządzanie stresem w organizacji”
Materiały własne FlyTac Consulting www.flytac.pl

FlyTac Academy

Long Range Shooting and PRS Academy

Do stworzenia strony wykorzystano kreator stron www WebWave

FlyTac Academy

Long Range Shooting and PRS Academy

NIP 8671456808 | REGON 380333081